Papatyagiller familyasına ait olan enginar bir sebzedir; mavi mor renk çiçek açar. 50-150 santimetre arasında değişen boya sahip olan bitki çok senelik otsu bir yapıdadır. Kuvvetli ve sert yapılı gövdesi dik olan enginarın yaprakları sapsızdır. Büyük ve uzun oval yapıya sahip olan yapraklar parçalıdır.

Enginar çiçeği üst yaprakların koltuğundan çıkar ve uzun sapların ucunda büyük başçık kümeleri halinde toplanır. Enginar çiçeğinin tablası etlidir. Bu etli bölgeye enginar meyvesi de denmektedir. Bahar aylarının popüler bitkisel besinlerinden biri olan enginar otantik görünüme sahip açık pembe çiçekleri ile dikkat çekicidir. Sapının orta kısmı da yenilebilir; en lezzetli bölümü ve etli kısmı kalbidir.

Enginar tohumları da enginarın kendisi kadar yararlıdır ve yenilebilir özelliktedir. Derin ve killi topraklarda yetişen enginar dona karşı duyarlı bir bitkidir. Bu yüzden ılıman iklimleri sever ve ülkemizde yoğun olarak Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde yetiştirilir.

Enginarın Faydaları

• Besleyicidir
• Kolesterolü Dengeler
• Kan Basıncını Dengeler
• Karaciğer Sağlığını Korur
• Sindirim Sistemi Dostudur
• İBS Mücadelesinde Destekçidir
• Kan Şekerini Düşürür
• Kanser Riskini Önler
• Sağlıklı Doğumu Destekler
• Bağışıklık Sistemini Güçlendirir
• Kansızlığa İyi Gelir
• Kemikleri Güçlendirir
• Beyin Fonksiyonlarını Güçlendirir
• Metabolizmayı Hızlandırır
• Libidoyu Yükseltir
• Cildi Yeniler

Vücudun ana organlarından biri olan karaciğer, protein, yağ, karbonhidrat, vitamin ve minerallerin metabolik işlemlerinden ve toksinlerin vücuttan atılmasından sorumludur. İçeriğinde yer alan antioksidanlar nedeniyle enginar karaciğer hastalıklarının tedavisinde uzmanlar tarafından önerilir.

Karaciğer dostu ve vitamin deposu olarak bilinen enginarın özellikle yaprakları karaciğer fonksiyonlarını düzenlemede önemli rol oynar. Bu nedenle enginar satın alırken su içinde bekletilenlerden ziyade yapraklı olanları tercih edilmeli ve tazeliğine dikkat edilmelidir. Enginar ile hazırlanan yemeklerin kısa sürede vitaminlerini kaybetmeden tüketilmesi de büyük önem taşımaktadır.

Özellikle aşırı alkol tüketenler, hava kirliliğinin yoğun olduğu bölgelerde yaşayanlar, kuru temizlemede çalışanlar, akü ve deri fabrika çalışanları, egzoz dumanına maruz kalanlar, duvar boyacıları ve çamaşırhane çalışanların toksinleri vücutlarından atabilmeleri için enginar tüketmeleri önemlidir.

Enginarın Faydaları;

1) Besleyicidir

Enginar antioksidan bakımından çok zengindir. Folat, C ve K vitaminlerini yoğun olarak bulunduran enginar, fosfor, magnezyum, potasyum ve demir bakımından da zengindir.

2) Kolesterolü Dengeler

İçindeki sinarin maddesi etkisiyle kolesterolü dengeler. Özellikle kötü kolesterolü düşürücü etkiye sahip olan enginar yüksek kolesterole sahip olanlar tarafından enginar çayı şeklinde de tüketilebilir.

3) Kan Basıncını Dengeler

Enginar içindeki potasyum sayesinde kan basıncını ve tansiyonu dengelemeye yardımcı olabilmektedir.

4) Karaciğer Sağlığını Korur

Antioksidan özelliği nedeniyle karaciğerin toksinlerden temizlenmesine yardımcı olur. Özellikle enginarın suyunun faydaları ile karaciğer sağlığı desteklenebilir. Düzenli enginar suyu tüketimi karaciğer hastalıklarını tedavi edebilir. Özellikle karaciğer yağlanması için enginar sirkesi tüketilebilir.

5) Sindirim Sistemi Dostudur

Sindirim sisteminin düzenli çalışmasında önemli rolü vardır.

6) İBS Mücadelesinde Destekçidir

İrritabl bağırsak sendromu ya da huzursuz bağırsak sendromu olarak bilinen rahatsızlığın semptomlarını azaltmak için enginar tüketebilirsiniz. Bu konudaki araştırmalar sürmekle birlikte enginarın bağırsak bakterileri konusunda olumlu etkisi olduğu düşünülmektedir.

7) Kan Şekerini Düşürür

Bazı araştırmalar enginar özünün kan şekeri düşürücü etkisi olduğunu göstermektedir.

8) Kanser Riskini Önler

Enginarın içinde kanserle mücadeleyi destekleyen antioksidanların olduğuna dair çalışmalar bunulmakla birlikte bu konuda da araştırmalar sürmektedir.

9) Sağlıklı Doğumu Destekler

Enginardaki folik asit bebekler ve anneler için çok değerli olduğu için doğum öncesi ve sonrası enginar tüketilmesi yararlıdır.

10) Bağışıklık Sistemini Güçlendirir

Vücudun bağışıklık sistemine destek olarak hastalıklara karşı vücudu virüs ve bakteriyel enfeksiyonlardan korur.

11) Kansızlığa İyi Gelir

Demir bakımından zengin olan enginar düzenli olarak tüketildiğinde kansızlığı önler.

12) Kemikleri Güçlendirir

Kemik ve diş sağlığının korunmasına destek olur, kemiklerin güçlenmesini sağlar.

13) Beyin Fonksiyonlarını Güçlendirir

Beyin ve sinir sisteminin düzenli çalışmasında etkindir. Özellikle Alzheimer hastalığına yakalanma riskini minimuma indirger.

14) Metabolizmayı Hızlandırır

Enginar yaprakları idrar söktürücüdür. Vücutta oluşan ödem ya da şişkinliklerin atılmasında enginar yaprağının faydaları vardır.

15) Libidoyu Yükseltir

Enginarın cinselliğe faydaları da vardır. Enginar afrodizyak etkisiyle cinsel gücü artırabilen bir sebzedir.

16) Cildi Yeniler

Enginarın cilde faydaları özellikle cilt rahatsızlıkları üzerindeki etkisiyle bağlantılıdır. Düzenli olarak enginar ekstresi kullanımı ciltte meydana gelen mantar ve egzama gibi problemlerin iyileşmesinde önemli rol oynar.

Enginarın Temizlenmesi ve Soyulması;

Yüksek lif oranına sahip olan enginar kılçıklı bir sebzedir. Enginar ile enginar yemeği, enginar dolması ve enginar çorbası gibi yemekler yapılabilir. Ayrıca çiğ enginar kullanılarak yapılan enginar salatası da beğenilen salata çeşitleri arasındadır. Enginarları soymaya başlamadan önce büyük bir kabın içine enginarlarınıza yetecek kadar su doldurun ve içine yarım limon suyu ekleyin. Çünkü enginar kalbi hava ile temas ettiğinde kararır. Limon suyu enginarların kararmasını önleyecektir.

Enginar Soyma ve Temizleme

• Enginarları soğuk suda iyice yıkayıp temizleyin.
• Enginarı kesme tahtasına yan yatırın.
• Baş kısmındaki yapraklardan 2 parmak kalınlıktaki mesafeden keskin bıçakla kesin. (Görseldeki gibi)
• Alttaki yaprakların sert uç kısımlarını mutfak makası ile kesin; kırpın.
• Sapının kalın ve sert kısmını da kesin.

Eğer yapraklı enginar dolması yapacaksanız bu temizlik aşaması yeterli. Ancak enginar kalbini çanak olarak kullanacaksanız diğer aşamaya geçelim:

• Bir elinize bıçağı diğer elinize enginarı alın.
• Enginarın dış yaprak kısımlarından itibaren tıpkı elma soyar gibi keskin bir bıçakla çevirerek soyun.
• Baş kısmındaki yaprakların hepsi gittiğinde enginarın iç kısmında yer alan tüylü bölümünü kaşık yardımıyla oyar gibi çıkartın.
• Bu sırada limon ile enginarı ovalamayı unutmayın.
• Tamamen yapraklarını kesip tüyünü çıkardığınız enginarları temizledikçe en başta hazırladığınız limonlu su kabına koyun; kararmasın.

Enginar Mevsimi Ne Zaman?

Gerçek bir Ege – Akdeniz bitkisi olan enginar havalar ısınmaya başladığında ilkbahar mevsiminde olur. Enginar hasat zamanı Akdeniz Bölgesi için ocak – nisan ayları dönemini kapsar. Ege Bölgesi ve özellikle İzmir Urla yöresi için hasat zamanı nisan – mayıs aylarıdır. Mayıs ayı geçtikten sonra hasat edilirse lezzet kalitesi düşebilir.

Peki, enginar ne zaman dikilir?

Çeşitlerine göre mevsimsel değişiklikler gösteren enginar, Akdeniz ve Ege Bölgesi için ekim – kasım aylarında, Marmara Bölgesi için mart – nisan aylarında dikilir. Çok yıllık bir bitkidir.

Nisan ve mayıs aylarında lezzeti ile ön plana çıkan enginarlar mevsiminde hasat edilip konservelenerek saklanabilir. Enginar lezzetini her mevsim yaşamak istiyorum derseniz, derin dondurucuya enginarlarınızı küp küp doğrayarak ya da kalbini ayıklayarak depolayabilirsiniz.

Enginar Nasıl Saklanır?

Ayıklayıp soyduğunuz enginarların kararmasını önlemek için limonlu su içinde bekletebilirsiniz. Kısa süreli kullanım için bu yöntem geçerlidir. Ancak uzun süreli enginarı saklamak isterseniz en uygun saklama yöntemi derin dondurucu ya da konserveleme yöntemidir.

• Enginarlarınızı şoklama işlemi için büyük bir tencereye su doldurun. İçerisine birkaç adet limon tuzu ekleyerek suyu kaynatın.
• Bir süzgeç içine enginarlarınızı yerleştirerek kaynayan suyun içine bırakın. Yaklaşık iki dakika suyun içinde tuttuktan sonra enginarlarınızı çıkarıp soğuk sudan geçirin.
• Suyunu süzdürdüğünüz enginarları dilediğiniz büyüklüklere ayırarak ya da kalbini çanak halinde buzdolabı poşetlerine koyun.
• Poşetlerin havasını alarak ağzını sıkıca kapatın ve derin dondurucuya yerleştirin.
• Enginarlarınız bu yöntem ile yaklaşık 6 ay tazeliğini korur.

Peki, enginar bozulur mu?

Evet, uygun koşullarda saklanmazsa enginar çürüyebilir.

Enginar Nasıl Yenir?

• Yaprakları soyulmuş enginar kalbi ile (çanak enginar) zeytinyağlı veya etli yemekler hazırlayabilirsiniz.
• İçine patates, havuç gibi garnitür ekleyerek zeytinyağlı ılık enginar veya kıymalı harç ile sıcak enginar yemeği pişirebilirsiniz.
• Enginar kalbini küp küp doğrayarak salatalara ekleyebilirsiniz. Dilediğiniz salata malzemesiyle sade ya da yoğurtlu enginar salatası hazırlayabilirsiniz.
• Enginar kalbini çorbalarınıza ekleyebilirsiniz. Parçacıklı tüketebilir ya da blenderdan geçirebilirsiniz.
• Yaprakları taze enginar ile yapraklı enginar dolması yapılabilir. Pirinçli harcın yaprakların arasına doldurulmasıyla hazırlanan enginar dolması yaprakları koparılarak yenir.

Enginar Kalori ve Besin Değerleri

Enginar içerdiği antioksidan, vitamin, protein, mineral, karbonhidrat ve lif oranı nedeniyle sebzelerin sultanı olarak bilinir.

100 gram pişmiş enginar yaklaşık olarak 53 kaloridir.

Oldukça düşük kalori içeriğine sahip olan sebzenin 100 gramı günlük lif ihtiyacının %20 sini karşılar. Metabolizmayı hızlandırıcı etkisinden dolayı zayıflama diyetlerinde sıklıkla enginar yer almaktadır.

Yüksek oranda C vitamininin yanı sıra B6, B2, B1, A vitamini ve folik asit de içerir. Magnezyum, manganez, potasyum, sodyum demir, kalsiyum, fosfor, silisyum ve kükürt içeren enginarın 100 gramındaki K vitamini miktarı günlük K vitamini ihtiyacının % 18’ini karşılar.

Gallik asit, kuarsetin ve sinarin gibi antioksidan bileşenler içeren enginar sağlığa faydalarının yanı sıra farklı aroması ve lezzeti ile de sofralarda yerini alır.

Enginar Çeşitleri;

Sakız Enginar

Enginar üretimi açısından iklimi ve toprak özelliği açısından en uygun ilimiz İzmir ve çevresidir. Ege ve Akdeniz bölgesinde sakız çeşidi enginar üretilmektedir. Başı küçük yapıya sahip olan sakız enginarının yaprakları yırtmaçsız ve kısadır. Soğuğa dayanıksızdır. Daha çok taze olarak tüketilir.

Bayrampaşa Enginarı

Marmara bölgesinde yetiştirilen Bayrampaşa enginarının baş kısmı oldukça iridir. Koyu yeşil yapraklı ve yırtmaçları fazladır. Soğuğa dayanıklıdır. Konserve yapılmaya daha elverişli olduğu için konserve yapımında yaygın olarak bu tür kullanılır. Bayrampaşa ve sakız enginarı olarak iki ana çeşide sahip olan enginarın yetiştirildiği yere göre yerli enginar, şıra, daraca ve tuzla gibi çeşitleri de mevcuttur.

Enginar Yemekleri;

1) Zeytinyağlı Enginar

2) Yapraklı Enginar Dolması

3) Enginar Salatası