Soğan

Soğan nedir?

Hiç şüphesiz Türk mutfağında soğanın yeri ayrıdır. Salatanın ve yemeklerin içinde kullanıldığı gibi, kuru fasulye-pilav gibi birçok insanın gündelik hayatta tercih ettiği yemek türlerinde doğrudan aperatif olarak kullanılır.

Soğan, frenk soğanı, sarımsak ve pırasa da içeren Allium bitki ailesine aittir. Bu sebzelerin karakteristik keskin aromaları ve bazı tıbbi özellikleri vardır.

Soğanlar boyut, şekil, renk ve lezzet bakımından farklılık gösterir. En yaygın türleri kırmızı, sarı ve beyaz soğandır. Bu sebzelerin tadı, genellikle yetiştirildiği ve tüketildiği mevsime bağlı olarak değişebilir.

Soğan doğramanın gözlerin sulanmasına neden olduğu yaygın bir bilgidir. Bununla birlikte, soğan sağlığa çok faydalıdır. Soğan, çeşitli kanser türlerinin riskini azaltma, ruh halini iyileştirme ve cilt ve saç sağlığını koruma gibi kişilerin sağlığında büyük rol oynar.

Soğan hangi vitaminleri neleri içerir?

Soğan özellikle A vitamini , C ve B vitaminleri açısından önemli bir kaynaktır. Ayrıca kükürt, iyot, kalsiyum, demir, folat, magnezyum, fosfor, potasyum ve antioksidanlar açısından da zengindir.

A vitamini hem enfeksiyonlara karşı bağışıklığı hem de göz sağlığını destekler B vitaminleri ise suda eriyen vitaminlerdir. B vitamini bağışıklık ve sinir sisteminin düzgün çalışmasına yardımcı olur. C vitamini ise özellikle kış mevsiminde hastalıklardan korunmaya destek olmaktadır.

Soğan nasıl tüketilir?

Yemeklerde pişmiş olarak arpacık, beyaz ve kuru soğan tercih edilirken taze yeşil, kırmızı ve mor soğan ise salata veya yemeklerin üstünde çiğ olarak kullanılır.

Özellikle kış mevsiminde havaların değişmesiyle bağışıklık sistemi zayıf düşmektedir. Virüslere ve bakterilere karşı doğal antibiyotik görevi gören soğan zayıflayan bağışıklık sisteminin kuvvetlenmesini destekler. Soğan içerdiği sülfür (kükürtlü maddeler) sayesinde antibakteriyel etki oluşturmaktadır. Yetişkin ve çocuklar çok rahat bir şekilde soğan tüketebilir.

Soğan neleri içerir?

15 küçük boy kuru soğan (100g) 30 kaloridir. Soğanın içeriğinde bulunan besinler aşağıdaki gibidir;

• 9.3 gram karbonhidrat
• 1.7 gram lif
• 0.1gram yağ
• 1.1 gram protein
• 4 mg sodyum
• 146 mg potasyum

Soğan ayrıca az miktarda aşağıdakileri de içerir;

• Kalsiyum
• Demir
• Folat
• Magnezyum
• Fosfor
• Potasyum
• Antioksidanlar kuercetin ve kükürt

Soğan hangi hastalıklara faydalıdır? Soğanın faydaları nelerdir?

Yapılan çalışmalar soğanın içerdiği kuarsetin adlı antioksidan sayesinde yumurtalık, kolorektal gibi kanser türlerine yakalanma riskini azaltmaya yardımcı olduğunu göstermektedir. Özelikle kırmızı soğan, vücuttaki sağlıklı hücrelere zarar veren serbest radikalleri ortadan kaldıran antioksidan maddeleri, kuru ve beyaz soğana göre daha fazla bulundurmaktadır.

Ayrıca soğanın içindeki kuarsetin, alerjik reaksiyonlara yol açan histaminin bağışıklık hücrelerinde salınımını engellemesine yardımcı olur. Böylelikle soğanın astım veya alerjik problemleri olan kişilerde bağışıklığı desteklemeye yardımcı olduğu bilinmektedir.

Soğanının içeriğindeki kükürt kan inceltici etkisi göstererek kalp kriziyle inme riskini artıran plateletlerin birikimini önler. Soğandan alınan kükürtün hipertansiyon başlangıcını geciktirme ve azaltmaya yardımcı olduğu diğer çalışmalarla tespit edilmiştir.

Soğanın kansere olan faydaları nelerdir?

Yapılan çalışmalarda allium sebzeleri özellikle mide ve kolorektal kanserlerle ilgili olarak kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Asya Pasifik Klinik Onkoloji Dergisi’nde 2019 yılında yapılan bir araştırma, kolorektal kanserli 833 kişiyi, hastalığı olmayan 833 kişiyle karşılaştırmıştır. Araştırmacılar, soğan gibi allium sebzelerini düzenli olarak tüketenlerde kolorektal kanser riskinin %79 daha düşük olduğunu bulmuşlardır.

Bir fincan doğranmış soğan ayrıca bir yetişkinin tavsiye ettiği günlük C vitamini alımının en az %13,11’ini sağlamaktadır. Bir antioksidan olarak bu vitamin, kanserle bağlantısı olan serbest radikal bileşiklerinin oluşumuna karşı koymaya yardımcı olur.

Yine de soğandaki hangi bileşiklerin kansere karşı koruyucu etkileri olduğunu doğrulamak için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Soğan nasıl saklanmalıdır?

Toplum olarak kuru soğanı saklarken en sık yapılan hatalardan biri patates ile aynı ortamda muhafaza etmek veya depolamaktır. Çünkü patatesin yaydığı nem soğanın filizlenmesine ve çürümesine yol açar. Kuru soğanı serin ve kuru bir ortamda saklamak uzun süre taze şekilde tüketilmesini sağlar. Yarım kalan kuru soğanlar ise cam saklama kabına koyarak buzdolabında muhafaza edilebilir.

Taze soğanı ıslak olarak buzdolabına koymak yapılan diğer hatalardan biridir. Öncelikle tazeliğini kaybetmiş yapraklar varsa temizlenmeli daha sonra kağıt havluya sarılarak buzdolabında saklanmalıdır. Böylelikle taze soğanın daha uzun taze kalması sağlanabilir.

Soğanı yağda kavurmak zararlı mı?

Tüketirken soğanı yağda kavurmak yapılan en büyük hatalardan biridir. Yağda kavurma esnasında yağ yanar. Yağ yandığı için kanserojen maddeler daha çok ortaya çıkar. Kızartmada olduğu gibi soğanı da yağda kavurmak sağlıklı değildir. Soğanlı yemek yapılırken tüm sebzeler tencere birlikte çiğden konularak yapılmalıdır. Sebzelerin pişme esnasında saldıkları su ile de zaten soğan pişmektedir. Etli bir yemek yapılırken de eti sotelerken yine etin bıraktığı su ile soğan kendi halinde pişmektedir.

Soğan tüketmek mide ve bağırsak rahatsızlıklarını tetikler mi?

Soğan, mide ve bağırsak hassasiyeti olan bireylerde rahatsızlık verebilir. Soğan mide ve bağırsaklarında herhangi bir şikâyeti olmayan kişilerde yanma gibi rahatsızlıklara yol açmaz. Eğer bir kişinin reflü, gastrit veya bağırsak intoleransı gibi rahatsızlıkları varsa soğan tükettiği zaman bu hassasiyetleri artabilir. Soğan çok lifli ve sülfürden zengindir dolayısıyla gaz gibi gastrointestinal şikayetleri artırabilir. Soğan zarı da şikayetlerin oluşmasında rol oynayabilir. Mide ve bağırsak hassasiyeti olanların çiğ soğan yerine pişmiş soğan tüketmeleri önerilir.