Portakal

Turunçgiller ailesinden olan portakal, sağlığa birçok faydası bulunan meyveler arasında yer alıyor. İçeriğinde bulunan yüksek oranda C vitamini, potasyum, folik asit ve sitrat ile portakalın; hücre hasarını engelleme, kansere neden olan serbest radikaller ile savaşma, bağışıklık sistemini destekleme mikroorganizmalara karşı koruma gibi yararları bulunuyor. Taze meyve olarak tüketiminin yanı sıra portakal; taze sıkılmış suyu ve kurutulmuş haliyle de günlük beslenmede önemli bir unsur olarak ön plana çıkıyor. Sindirim sistemi ve diyabet hastalarının yanı sıra kan sulandırıcı, tansiyon, kolesterol ve parazit ilaçları kullananların özellikle portakal suyunu dikkatli tüketmesi gerekiyor.  Bununla birlikte alerji riskinden dolayı bir yaş altı çocuklarda portakal ve yan ürünlerinin kullanımı önerilmiyor. Memorial Ankara Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Dyt. Ceyda Nur Çakın, portakalın faydaları ile ilgili bilgi verdi.

Portakal nasıl bir meyvedir?

Portakal, yaygın olarak Brezilya, ABD, Meksika ve Çin’de üretilen; özellikle C vitamini ve antioksidanlardan zengin bir narenciye türüdür.  Tatlı ve ekşi pek çok portakal türü bulunmakla birlikte en yaygın görülen türlerden bazıları Valencia( özellikle meyve suyu üretiminde kullanılan türü), Cara Cara, Navel portakalı ve kan portakalıdır.

İspanya, Türkiye, Hindistan, Mısır ve Yunanistan ise yıllık 1 milyon tonun üzerinde portakal üretirken, Alanya ve Finike portakalı ise yalnızca ülkemizde yetişen türleridir.

Portakal, taze meyve olarak tüketiminin yanı sıra;  taze sıkılmış suyu ve kurutulmuş haliyle de günlük beslenmede oldukça yer tutan meyvelerden birisidir.

Portakalın yararları nelerdir?

Portakal içerdiği C vitamini sayesinde hücre hasarını engeller, kansere neden olan serbest radikaller ile savaşır. Bağışıklık sistemini destekler ve mikroorganizmalara karşı korur. Yaşa bağlı maküler dejenerasyonu yavaşlatarak göz sağlığını destekler. Bununla birlikte demir emilimini arttırarak anemiyi iyileştirmeye yardımcı olur. Demir eksikliği olan kişilerde yumurta, et gibi demirden zengin kaynaklar ile birlikte C vitamini alabilmek adına portakal suyu tüketimi yararlı olabilmektedir.

Portakalın içerdiği C vitamini, stres hormonu olan kotrizolü baskılayarak kan basıncının düzenlenmesine yardımcı olmaktadır. Diyabet, kalp ve damar hastalıkları, artirit ve Alzheimer gibi hastalıklarda inflamasyonu azaltmayı sağlayabilmektedir.

DNA sentezi için önemli bir vitamin olan folik asit de portakalda bulunmaktadır. Bu nedenle özellikle gebelerde portakal tüketimi yeterli folik asit alımını destekleyerek doğumsal defektleri önleyebilmektedir.

Portakal tüketimi böbrek taşına da iyi gelebilmektedir. Portakalın içerdiği sitrat, böbreklerde kalsiyum birikimini önleyerek taş oluşumunun önüne geçebilmektedir.

Portakal yağı nedir?

Portakal yağı, tatlı portakalın soğuk sıkımı ile elde edilmektedir. Portakal yağı içerisinde portakalın yaprak ve çiçekleri de kullanılabilmektedir. Portakal yağı genellikle sprey formunda, aromaterapide difüzyon yolu ile veya masaj yağı olarak kullanılmaktadır.

Portakal yağı faydaları nelerdir?

Yapılan çalışmalar, portakal yağının bazı bakteri ve mantar türlerinin üremesini durdurduğunu göstermektedir. Portakal yağı, stres düzeyini azaltarak anksiyete ve depresyonu azaltabilmektedir. Ayrıca öğütülmüş zencefil ile birlikte cilde uygulandığında diz ağrılarını azaltmaya yardımcı olabilmektedir.  2016 yılında atletler ile yapılan bir çalışma, portakal yağının solunumu sonrası akciğer fonksiyonlarının ve koşu süresinin belirgin derecede arttığını göstermiştir, ancak bu konuda yeterli bilimsel veri yoktur.

Portakal suyunun faydaları nelerdir?

Portakal suyu, demir eksikliği olan kişilerde demir kaynağı besinlerle birlikte tüketildiğinde anemiyi tedavi etmeye yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda kişinin günlük meyve- sebze tüketimi yeterli değil ise 1 su bardağı portakal suyu günlük C vitamini ihtiyacını fazlasıyla karşılayacaktır.

Kurutulmuş portakal faydaları nelerdir?

Kabuğu ile birlikte kurutulmuş portakal iyi bir diyet lifi kaynağıdır. Bu nedenle bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine ve kabızlığın önlenmesine yardımcı olabilmekte; sindirim sistemi sağlığını desteklemektedir.

Portakalın zararları nelerdir?

Portakal asitli bir meyve olduğundan özellikle gastrit, reflü veya ülser gibi sindirim sistemi rahatsızlığı olan kişilerde mide yanması, şişkinlik veya gaz gibi şikayetlere neden olabilmektedir. Bununla birlikte kumarin grubu kan sulandırıcı ilaç kullanan kişiler günlük portakal tüketimini 1 adet ile sınırlandırmalıdır. Ayrıca diyabet veya insülin direnci olan kişilerin daha iyi bir kan şekeri kontrolü sağlayabilmek adına portakalı ara öğünlerinde; yanına kavrulmamış kuruyemiş veya süt, yoğurt gibi bir protein kaynağı ile tüketmesi ve porsiyon kontrolüne özen göstermesi önerilmektedir.

Portakalda en çok hangi vitamin bulunur?

Portakal yüksek miktarda C vitamini ve potasyum içermektedir. 1 orta boy portakal yetişkin bir bireyin günlük C vitamini ihtiyacını karşılamak için yeterlidir. Portakal C vitaminin yanı sıra A vitamini, folik asit ve diyet lifi kaynağıdır.

Günde kaç tane portakal yenilmelidir?

Kişinin günlük enerji ihtiyacına göre 1-2 adet portakal tüketmesi yeterli olacaktır. Özellikle sigara kullanan kişilerde günlük C vitamini ihtiyacı 2 kat arttığından bu bireylerin günlük 2 adet portakal tüketmesi, C vitamini alımının yeterli olmasına yardımcı olabilir.  

Portakal suyunu kimler içmemelidir?

Yüksek tansiyon tedavisinde kullanılan beta bloker grubuna giren celiprolol içeren ilaçları kullanan kişiler yüksek miktarda portakal suyu tüketiminden kaçınmalıdır. Çünkü yüksek miktarda portakal suyu tüketimi vücutta celiprolol düzeyini arttırabilmektedir. Yine yüksek kolesterolü olan kişilerin kullandığı pravastatin portakal suyu ile etkileşime girebilmektedir. Ayrıca ürtiker gibi alerjik semptomların tedavisinde kullanılan ve etken maddesi fexofenadin olan ilaçlar da portakal suyu ile etkileşim gösterebilmektedir. Portakal suyunun kandaki düzeyini yükselttiği ilaçlardan birisi de parazit tedavisinde kullanılmaktadır. İlaç kullanımı esnasında portakal suyu tüketim miktarına dikkat etmek yararlı olacaktır.

İlaç kullanımın yanı sıra zayıflama diyeti uygulayan kişilerin porsiyon kontrolünü sağlayabilmek adına portakal suyu yerine taze meyve tüketmesi çok daha faydalıdır. Diyabeti, reaktif hipoglisemisi veya insülin direnci olan bireyler ise portakal suyu yerine meyveyi lifi ile birlikte bütün olarak tüketmelidir.

Portakal yemek kilo aldırır mı?

Günlük meyve tüketiminin ihtiyacın üzerinde olması kilo artışına sebebiyet verebilmektedir. Yetişkin bireylerde meyve tüketiminin günlük 2-4 meyve ile sınırlandırılması gerekmekte; günlük 1 portakal tüketimi C vitamini ihtiyacının büyük bir kısmını karşılamada yeterli olmaktadır. Ayrıca portakalın suyunu sıkarak içmek yerine taze meyve olarak tüketmek hem daha iyi bir lif alımı sağlayacak hem de porsiyon kontrolünü kolaylaştıracaktır.

Portakal çekirdeği zararlı mıdır?

Portakalın çekirdeğini tüketmek sindirim yolunda tıkanmaya dolayısıyla apandisite neden olabileceğinden zararlıdır.

Bebeklere portakal veya portakal suyu verilmeli midir?

Bebeklere ilk 6 ay anne sütü veya uygun formül mama dışında başka bir besin önerilmemektedir. Özellikle turunçgiller besin alerjisi yaratma riski olan bir meyve grubudur. Bu nedenle 1 yaşından önce bebeklere portakal ve portakal suyu verilmemesi önerilmektedir.